Fermenteren is een eeuwenoude manier om voedsel langer houdbaar te maken zonder dat vitamines en mineralen verloren gegaan.
Heel veel producten die je in de supermarkt koopt zijn al gefermenteerd maar wist je dat je het fermenteren van voedingsmiddelen ook gewoon zelf kunt doen in je eigen keuken? Hieronder lees je meer over fermenteren, hoe je het doet en hoe lang fermenteren nodig is.
👋 Voordat je verder leest…
Hieronder kan je je aanmelden voor onze nieuwsbrief. Daarin delen we de handigste tips en interessante artikelen. Allemaal op het gebied van fermentatie.
We zouden het heel erg leuk vinden als je je inschrijft. Als bedankje krijg je meteen een gratis PDF met 10 lekkere (en snelle) fermentatie recepten!
Wat is fermenteren?
Fermenteren is het gecontroleerd laten rotten van voedingsmiddelen om deze langer houdbaar te maken. Dit betekent niet dat je jouw groenten simpelweg kunt laten vergaan in de koelkast, het proces is net iets complexer.
In de tijd dat er nog geen koelkasten bestonden en voedsel niet eenvoudig verplaatst kon worden werd fermenteren regelmatig gebruikt zodat voeding langer bewaard kon worden.
Tijdens het fermenteren worden er micro-organismen als gisten, bacteriën en schimmels gebruikt om moleculen af te breken en nieuwe stoffen en smaken te laten ontstaan. Fermenteren verlengt dus niet enkel de houdbaarheid van het product, het zorgt ook voor nieuwe smaken.
Veel voedsel dat je dagelijks eet is al gefermenteerd, denk hierbij aan zuurkool, kaas, yoghurt brood en wijn. Zelf voedsel fermenteren is echter veel beter en leuker omdat er veel meer goede bacteriën ontstaan die een positief effect op de darmflora hebben.
Let op: Wil jij alles ontdekken over fermenteren zodat je thuis zelf aan de slag kan? Dan ga je het Fermentatie Handboek zeker interessant vinden. Je kunt het boek over fermenteren bekijken via deze link.
Micro-organismen die goed zijn voor je gezondheid
Het klinkt misschien raar dat het eten van ‘verrotte voedingsmiddelen’ goed voor je kan zijn, maar niets is minder waar. Alle micro-organismen in gefermenteerd voedsel horen bij het leven op onze planeet. In je lichaam wonen zelfs al meer dan een biljoen van deze organismen.
Eén op de twee cellen die we in ons lichaam hebben is van onszelf, wat betekent dat de helft van onze cellen geen menselijk DNA bevat. Dit is maar goed ook, want deze extra organismen zorgen ervoor dat ons lichaam extra functies uitvoert waar het zelf niet toe in staat zou zijn.
Zo helpt het ons om voedsel beter te verteren, houden ze slechte micro-organismen tegen, worden gifstoffen afgebroken, creëren ze energie voor onze darmwand, produceren ze vitamines én waarschuwen ze ons immuunsysteem wanneer er ongewenste gasten zijn.
De goede micro-organismen doen er alles aan om de ongewenste indringer vervolgens aan te vallen. Micro-organismen hebben we nodig voor een goede gezondheid.
Gefermenteerde voeding is duurzaam en smaakvol
Gefermenteerd voedsel is dus gezond en het is ook nog eens duurzaam. Voor onze voorouders was het fermenteren van voedsel een manier waarop ze konden voorkomen dat voedingsmiddelen weggegooid moesten worden.
Zelf je eten fermenteren zorgt ervoor dat je extra groenten die je over hebt na een maaltijd niet meer hoeft weg te gooien maar juist nog kunt gebruiken en op een later moment weer kunt eten. Het leuke van zelf fermenteren is dat je ook helemaal je eigen smaak kunt bepalen.
De gefermenteerde producten in de supermarkt hebben doorgaans een vlakke smaak, wanneer je er zelf mee aan de slag gaat kun je het product juist super smaakvol maken.
Je bent helemaal vrij in welke kruiden en specerijen je toevoegt tijdens het fermenteren of erna, zodat je een hele eigen smaak kunt ontwikkelen en kunt experimenteren.
Hoelang duurt fermenteren?
Je vraagt je nu misschien af hoelang fermenteren duurt en hoe je het doet wanneer je er zelf mee aan de slag gaat. Het eenvoudigste en veiligste is om eerst te beginnen met het fermenteren van groenten. Dit komt omdat hierbij eigenlijk niets mis kan gaan.
Je snijdt de groenten die jij wilt laten fermenteren in stukjes en voegt hier minstens 1,5% zout van het gewicht aan toe. Houdt er rekening mee dat je ook het water van de groenten in de pot meerekent bij dit gewicht. Het zout dient ervoor om alle slechte micro-organismen tegen te gaan.
Vervolgens sluit je de pot waarin je de groenten, het water en het zout hebt gedaan goed af, er mag geen zuurstof meer bij komen.
Vervolgens komt de vraag aan bod; hoelang duurt fermenteren? Hoelang fermenteren duurt, verschilt per product.
Hoe grover de groenten is die je gebruikt, hoe langer je het moet laten staan in een ruimte met een kamertemperatuur.
Zo is zuurkool meestal al na 4 dagen klaar met het fermentatieproces terwijl dit voor augurken één of twee weken duurt.
Ook zijn er snelle fermentaties mogelijk door middel van de Japanse wijze, de Tsukémono pickles. Als je de groenten op deze manier laat fermenteren duurt het slechts een paar uur of een paar dagen voordat je het al kunt gaan nuttigen.
Het enige wat je voor deze snelle fermentatie nodig hebt zijn een pickle pers en een beetje zout!
Online cursus: alles wat je wil weten over fermenteren
Wil jij thuis met fermenteren aan de slag? En zoek je een fijne, duidelijke videocursus? Dan is onze cursus fermenteren de ideale oplossing! In deze online cursus leren we jou stap voor stap hoe je de heerlijkste gefermenteerde gerechten kunt maken.
Klik hier om de online cursus fermenteren te bekijken →
De werkzame micro-organismen tijdens het fermentatieproces
Om je nog iets meer te laten weten over het fermentatieproces en hoelang fermenteren duurt leggen we je tot slot uit welke micro-organismen aan het werk gaan tijdens het fermenteren.
- Gist is een organisme dat suiker omzet in alcohol en vooral aan het werk is om bier, wijn en brood te maken. Deze gisten kunnen worden gekocht in de winkel maar kunnen ook in het wild gekweekt worden. Je kunt ze overal in de natuur vinden.
- Azijnzuur bacteriën. Deze bacteriën heb je nodig voor het maken van azijn. Hierbij moet eerst suiker worden omgezet in alcohol, waarna de azijnzuurbacterie ervoor kan zorgen dat het weer wordt omgezet in azijn. Hiervoor is ook zuurstof nodig. Als je bijvoorbeeld een fles wijn een hele nacht open laat staan, zal het een zure en azijnachtige lucht krijgen.
- In Europa wordt weinig gewerkt met schimmels. We zien ze vooral terug in bijvoorbeeld blauwe kazen en ook de korst van Nederlandse kazen. In Azië worden schimmels wel veelvuldig gebruikt voor het maken van onder andere sojasaus, miso en tempeh. Werken met schimmels is niet aan te raden voor als je net begint met fermenteren, ga hier pas mee aan de slag wanneer je echt goed weet wat je aan het doen bent.
- Melkzuurbacteriën. De melkzuurbacterie is het meest gebruikte organisme bij fermentatieprocessen. Dit micro-organisme is verantwoordelijk voor het produceren van onder andere vele kaassoorten, zuurkool, yoghurt en boter. Ook droge worsten en natuurwijnen worden gemaakt met dank aan deze bacterie. Er zijn ontzettend veel verschillende soorten melkzuurbacteriën die allemaal net iets anders te werk gaan. De belangrijkste taak van deze bacterie bij het fermenteren is het omzetten van suikers in melkzuur.
Wil je álles ontdekken over fermenteren?
Bekijk dan onze online videocursus over fermenteren eens. In deze cursus met meer dan 30 video’s leer je alles over fermentatie.
Zo gaat het onder andere de gezondheidsvoordelen, technieken, materialen en recepturen. En als je niets van de cursus opsteekt krijg je jouw aankoopbedrag gewoon terug!
Klik hier om de online cursus fermenteren te bekijken →
